15 grudnia 2009 roku w Ośrodku Edukacji Nauczycieli i Pracowników Administracji Samorządowej w Czudcu odbył się IV Sejmik Kultury Powiatu Strzyżowskiego zorganizowany przez Starostwo Powiatowe w Strzyżowie. Tym razem temat wiodący Sejmiku brzmiał „Regionalne dzieje oświaty – oświata wczoraj i dziś”. W imprezie wzięło udział ok. 100 osób - zaproszonych gości, przedstawicieli samorządów, szkół i instytucji oświatowych, bibliotek i działaczy kultury z terenu powiatu strzyżowskiego. IV Sejmik Kultury Powiatu Strzyżowskiego otworzył Starosta Strzyżowski Pan Robert Godek, który przywitał zebranych, a następnie do stołu prezydialnego zaprosił prelegentów. Jako pierwsza wystąpiła Pani dr Barbara Lubojemska, która przedstawiła referat na temat szkolnictwa ludowego w Galicji w latach 1867 – 1918 - w okresie, w którym ukształtowała się sieć szkół na terenie naszego powiatu. Prelegentka, przedstawiając okres oświaty ludowej, podzieliła go na dwa etapy związane ze zmianami w ustawodawstwie szkolnym. Pierwszy: trwający od 1867 r. do 1873 r., kiedy to zatwierdzona została uchwalona przez sejm krajowy ustawa o języku wykładowym w szkołach ludowych i średnich Galicji oraz postanowieniem cesarskim została utworzona Rada Szkolna Krajowa, której zadaniem było m.in.: zlikwidowanie analfabetyzmu, rozbudowa sieci szkół, a przed wszystkim spolszczenie nauczania i wychowanie w duchu narodowym. Drugi etap rozpoczął się w 1873 r. wraz z wejściem w życie ustawy o zakładaniu i utrzymywaniu publicznych szkół ludowych oraz obowiązku posyłania do nich dzieci. Ustawa zakładała m.in.: jednolity program nauczania dla szkół wiejskich i miejskich oraz bezpłatną i obowiązkową naukę dla dzieci w wieku od 6 do 12 roku życia. Struktura organizacyjna szkolnictwa ukształtowana ustawami w latach 1895/1896 przetrwała do końca zaboru austriackiego. Pani dr Barbara Lubojemska w III części sejmiku wygłosiła jeszcze referat pt. „Pomniki literackie – twórcy kultury i oświaty ziemi strzyżowskiej”. Tym razem przedmiotem zainteresowań prelegentki byli twórcy, których działalność kulturalna, dorobek literacki bądź artystyczny pozostawiły trwały ślad w tradycji powiatu strzyżowskiego. Pani dr Barbara Lubojemska przedstawiła biogramy 51 osób: twórców kultury, artystów ludowych, pamiętnikarzy, regionalistów czy animatorów życia kulturalnego. Referat pt. „Niemi świadkowie historii – pamiątki kultury materialnej dokumentujące dzieje ziemi strzyżowskiej (dawna cerkiew w Bonarówce)” przedstawił Ks. Stanisław Piątek – Proboszcz Parafii w Żyznowie. Swoje wystąpienie Ksiądz Proboszcz rozpoczął od wyjaśnienia pochodzenia nazwy miejscowości „Bonarówka” oraz nakreślenia historii jej mieszkańców. Główna część wystąpienia dotyczyła prac renowacyjnych i restauratorskich prowadzonych w tym obiekcie przez kilka lat, w wyniku których udało się przywrócić dawnej cerkwi wiele z oryginalnego piękna.. W kolejnym referacie wygłoszonym przez Pana Mirosława Czarnika nauczyciela Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Strzyżowie podjęty został temat regionalizmu w edukacji jako sposobu na atrakcyjną lekcję historii. Prelegent w swoim wystąpieniu omówił m.in. metodę projektu jako narzędzia w odkrywaniu treści regionalnych. Jako przykłady podał realizowane przez uczniów LO w Zespole Szkół w Strzyżowie projekty, w tym m.in.: „Znów na rodzinnych polach. Rola Gwoźnicy w twórczości Juliana Przybosia” (2005 r.), „Pamiętny Grudzień. Wspomnienie o stanie wojennym z terenu Strzyżowszczyzny” (2006 r.) czy też „Bogactwo różnorodności. Wielokulturowa przeszłość Strzyżowszczyzny” (2009 r.). W drugiej części Sejmiku z referatami wystąpili: Pan Antoni Lubelczyk archeolog z Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, Pani Maria Bałchan Przewodnicząca Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Czudeckiej w Czudcu i Pani Maria Pasieka emerytowany kierownik Gminnej Biblioteki Publicznej w Wiśniowej. Jako pierwszy w tej części zabrał głos Pan Antoni Lubelczyk z referatem pt. „Odkrycia archeologiczne źródłem poznania własnych korzeni”, w którym podkreślał fakt, iż nasz region już od zarania państwowości polskiej zamieszkiwali ludzie światli, którzy jak mówił „garściami czerpali z dorobku głównych centrów kultury”. Do zmiany dotychczasowych poglądów na temat przeszłości Pogórza w znacznym stopniu przyczyniły się prowadzone w ostatnim dziesięcioleciu badania wykopaliskowe w Jazowej, Wyżnem, Strzyżowie, a zwłaszcza w Czudcu, gdzie prace badawcze przyczyniły się do odkrycia wczesnośredniowiecznego grodziska wśród ruin 650-letniego zamku na wzgórzu nad Wisłokiem. We wnętrzu zamkowej studni ekipa archeologów odkryła elementy architektury (zdobienia, kafle) przypominające stylem oddalony o ponad 150 km krakowski Wawel. Z kolei Pani Maria Bałchan – Przewodnicząca Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Czudeckiej przedstawiła referat pt. „Legendy, historia, dzień dzisiejszy – wartość tożsamości lokalnej”, w którym zaprezentowała historię oraz legendy związane z zamkiem czudeckim i miejscowością Czudec. Prelegentka w barwny sposób opowiedziała zgromadzonym kilka legend, w tym m.in. „O czudeckim zamku, Tatarach i tajemniczych lochach” czy „Czudec z Nowogrodu”. Duża część referatu poświęcona była powstaniu, a przede wszystkim działalności Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Czudeckiej, które stara się ocalić od zapomnienia i ustrzec od zniszczenia wartościowe pamiątki swojego regionu. Pani Maria Bałchan zakończyła swoje wystąpienie wierszem napisanym przez Panią Annę Oliwińską – Wacko - nauczyciela czudeckiego Gimnazjum. Następnie referat pt. „Książka, biblioteka, edukacja – miejsce i zadania bibliotek w środowiskach lokalnych” wygłosiła Pani Maria Pasieka. W swoim wystąpieniu prelegentka udowodniła, że biblioteki publiczne to nie tylko wypożyczalnie książek, ale też m.in. punkty zaspokajania potrzeb informacyjnych, edukacyjnych i kulturalnych użytkowników, a także miejsca prezentacji twórczości artystycznej czy stałych cykli tematycznych organizowanych przy współpracy: szkół, przedszkoli, Domów Kultury, Domów Pomocy Społecznej, Kół Gospodyń Wiejskich i Kół Emerytów i Rencistów. Referat korespondował z obchodzonym w tym roku 60-leciem bibliotek publicznych na terenie naszego powiatu. W kolejności z referatem pt. „Stajemy do walki o sprawiedliwość – niepodległościowe zmagania młodzieży na Rzeszowszczyźnie w latach 1944-1956” wystąpił Pan dr Bogusław Wójcik pracownik IPN w Rzeszowie, który poprzez prezentację multimedialną wybranych dokumentów wytworzonych przez młodzieżowe ugrupowania ukazał stan duchowy młodego, powojennego pokolenia. Z jego wystąpienia dowiedzieliśmy się m.in., że idealizm młodzieży doprowadził do tego, że w latach 1944 - 1956 powstało wiele organizacji młodzieżowych, które postanowiły się zmierzyć z nowym, wewnętrznym okupantem, jakim była partia komunistyczna bezwzględnie podporządkowana dyrektywom „towarzysza" Stalina. Pan dr Bogusław Wójcik wymienił kilka organizacji działających w tamtym okresie, w tym m.in. Demokratyczną Armię Krajową powołaną do życia przez patriotyczne grono młodzieży Liceum Ogólnokształcącego i Liceum Administracyjno - Handlowego w Strzyżowie. „Te organizacje pomagały przetrwać swoim członkom trudny czas powojennych przemian w Polsce. Organizacje te dawały również nadzieję innym. Ulotki, gazetki, akcje sabotażowe przypominały społeczeństwu polskiemu, że walka o wolną Polskę trwa nadal.”- zakończył swoje wystąpienie Pan Wójcik. Z dużym zainteresowaniem publiczności spotkała się ostatnia prelekcja pt. „Życie i twórczość Józefa Szajny” wygłoszona przez Pana Jerzego Fąfarę - Dyrektora Podkarpackiego Instytutu Książki i Marketingu w Rzeszowie, a jednocześnie poetę, prozaika, scenarzystę. Pan Jerzy Fąfara tematem wystąpienia uczynił swoją ostatnią powieść „18 znaczy życie. Rzecz o Józefie Szajnie”. Literacka biografia losów Józefa Szajny i jego przyjaciół, którzy przeżyli czasy obozu w Oświęcimie, wywarła duże wrażenie na słuchaczach, zwłaszcza że Pan Fąfara mówił o sobie jako o strzyżowskim pisarzu, dla którego teren tego miasta i okolic stanowi literacką inspirację. Podczas Sejmiku wręczone zostały także nagrody Zarządu Powiatu za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury. W 2009 r. nagrody otrzymali: - Pan Jan Domaradzki – wieloletni członek kapel i orkiestr z naszego terenu, w tym m.in. Kapeli Jany, Kapeli Ludowej działającej przy Ośrodku Kultury w Czudcu, Kapeli Ludowej Zespołu Ludowego „Zaborowiacy” oraz Dętej Orkiestry Parafialnej z Niebylca. - Pan Wiktor Bochenek - Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Niebylcu, związany z tym ośrodkiem od 24 lat a jednocześnie animator wielu przedsięwzięć muzycznych na terenie powiatu strzyżowskiego. - Pani Barbara Pilarz – nauczycielka Zespołu Szkół w Pstrągowej, współautorka monografii „Pstrągowa – nasza mała Ojczyzna”. - Chór Mieszany "Sokół" - działający przy Gminnym Ośrodku Kultury we Frysztaku pod batutą Pani Magdaleny Wiśniowskiej. - Strzyżowska Orkiestra Dęta przy Ochotniczej Straży Pożarnej w Strzyżowie. Podczas uroczystości Dyrektorom Gminnych Bibliotek Publicznych, Gminnych Ośrodków Kultury oraz Dyrektorom Zespołów Szkół w Czudcu i Strzyżowie zostały wręczone medale okolicznościowe z okazji 10 - lecia Powiatu Strzyżowskiego. Następnie specjalną nagrodę z rąk Pana Stanisława Gierlaka - Wójta Gminy Czudec otrzymała Pani Lucyna Janaś – Dyrektor Ośrodka Kultury w Czudcu. Ozdobą Sejmiku był cieszący się dużym zainteresowaniem występ Kapeli Ludowej z Czudca, która w „przerwach kawowych” pomiędzy poszczególnymi sesjami Sejmiku wykonała wiązankę regionalnych pieśni ludowych. Na zakończenie spotkania uczestnicy zostali zaproszeni na degustację potraw regionalnych przygotowanych przez pracowników Ośrodka Edukacji Nauczycieli i Pracowników Administracji Samorządowej w Czudcu oraz młodzież Zespołu Szkół w Czudcu pod opieką nauczyciela Pani Moniki Tarczyńskiej – Obrockiej. Nad prawidłowym wykonaniem regionalnych potraw, w tym „proziaków” czuwał Pan Marian Wójtowicz radny Rady Powiatu w Strzyżowie, a jednocześnie właściciel gospodarstwa ekologicznego w Tułkowicach. [Inf. wł. A. Zielińska] Galeria zdjęć Film Film Film Prezentacje do pobrania: Barbara Lubojemska - Szkolnictwo ludowe w Galicji w okresie autonomii (lata 1867 - 1918) ks. Stanisław Piątek - Niemi świadkowie historii - pamiątki kultury materialnej, dokumentujące dzieje ziemi strzyżowskiej (70MB) Mirosław Czarnik - Regionalizm w edukacji - sposób na atrakcyjną lekcję historii lokalnej (30MB) Antoni Lubelczyk - Odkrycia archeologiczne źródłem poznania własnych korzeni (110MB) Maria Pasieka - Książka, biblioteka, edukacja - miejsce i zadania bibliotek w środowiskach lokalnych (43MB) Bogusław Wójcik - „Stajemy do walki o sprawiedliwość" - niepodległościowe zmagania młodzieży na Rzeszowszczyźnie w latach 1944-1956 (27MB)